Hoe pas je stimulerende, compenserende, remediërende en dispenserende maatregelen doelgericht toe?
In een inclusieve klas zitten kinderen met uiteenlopende onderwijsbehoeften. Sommige leerlingen hebben meer ondersteuning nodig om tot leren te komen. Het STICORDI-kader helpt om deze ondersteuning gestructureerd en op maat aan te bieden.
Maar hoe vertaal je STICORDI naar je klaspraktijk? En hoe hou je dit haalbaar? In dit artikel geven we een overzicht van wat STICORDI inhoudt, hoe je ermee aan de slag kan, én delen we herkenbare voorbeelden uit de praktijk.
Wat is STICORDI?
STICORDI staat voor:
STImuleren
COmpenseren
Remediëren
DIspenseren
Deze vier types van maatregelen worden ingezet om leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften gelijkwaardige kansen te bieden. Ze maken deel uit van een handelingsgerichte aanpak, afgestemd op de noden en mogelijkheden van het kind. Ze kunnen tijdelijk of langdurig worden toegepast.
Hoe ga je ermee aan de slag?
1. Vertrek vanuit de onderwijsbehoeften van de leerling?
Vraag je af:
Wat heeft dit kind nodig om mee te kunnen doen?
Waar loopt het vast? Wat werkt al goed?
Wat lukt niet ondanks inzet en motivatie?
Betrek ook ouders, het zorgteam en eventuele externe partners zoals het leersteuncentrum.
2. Bekijk wat je als leerkracht kan aanpassen zonder de lat te verlagen?
STICORDI gaat niet over het verlagen van de verwachtingen, maar over het aanpassen van de weg naar het doel.
3. Werk planmatig en observeer het effect
Probeer maatregelen uit, observeer, bespreek wat werkt en stuur bij waar nodig.
Documenteer kort en bondig wat je inzet, bijvoorbeeld in een zorgplan.
Voorbeelden per STICORDI-type
STImulerende maatregelen
Doel: het zelfvertrouwen en de motivatie van de leerling versterken.
Voorbeelden:
Duidelijke structuur in de dagplanning (pictogrammen, stappenplannen).
Extra bevestiging en complimenten bij taakaanpak (“Goed dat je gestart bent zonder hulp!”).
Gebruik van een beloningssysteem bij volgehouden taakgedrag (bijv. een keuzekaart na 3 geslaagde werkmomenten).
Werken met een voorspelbare klasroutine.
👩🏫 “Bij Sam werkt het om de taken in stukjes aan te bieden. Zo behoudt hij het overzicht en blijft hij gemotiveerd.”
COmpenserende maatregelen
Doel: hulpmiddelen inzetten om leerproblemen te overbruggen.
Voorbeelden:
Voorleessoftware zoals Alinea bij begrijpend lezen of toetsen.
Rekenmachine gebruiken bij automatisatieproblemen (wanneer inzicht centraal staat).
Auditieve of visuele ondersteuning bij instructies (bv. stappenplan op pictokaart).
Typen in plaats van schrijven bij motorische problemen.
Gebruik van ruitjespapier met dikgedrukte lijnen voor leerlingen met visueel-ruimtelijke moeilijkheden.
🧑🏫 “Emma krijgt de tekst van de toets voorgelezen via de tablet. Zo kan ze zich focussen op de inhoud in plaats van op het lezen.”
Remediërende maatregelen
Doel: extra inoefening of ondersteuning bieden om leerstof te verwerken.
Voorbeelden:
Preteaching van sleutelbegrippen bij een nieuw thema.
Oefenmomenten in kleine groepjes of individueel (bv. rekenspelletjes bij getalbegrip).
Extra herhaling van stappen bij probleemoplossend denken.
Visueel materiaal inzetten bij woordenschatverwerving.
👩🏫 “Voor de spellingtoets herhaalde ik met Sarah telkens opnieuw de regel via een liedje. Nadien oefenden we dit nog eens met haar leerondersteuner.”
DIspenserende maatregelen
Doel: vrijstelling van bepaalde leerdoelen of opdrachten die onhaalbaar zijn voor het kind, zodat energie vrijkomt voor wat wél lukt.
Voorbeelden:
Geen dictee voor een leerling met ernstige dysorthografie, wel focus op spelling herkennen.
Vrijstelling van handschrift bij kinderen met DCD – typen mag.
Geen mondelinge beurt voor een leerling met selectief mutisme – wel antwoorden op papier of via pictokaarten.
Geen Frans in het lager onderwijs voor een leerling met een matig verstandelijke beperking.
🧑🏫 “Zaid schrijft niet mee met de les. Hij drukt via pictogrammen zijn antwoorden uit en mag later typen wat hij wil vertellen.”
Hoe communiceer je hierover?
📞 Met ouders: Leg uit welke maatregelen je toepast en waarom. Maak samen afspraken over wat ook thuis werkt.
🤝 Met collega’s en ondersteuners: Stem af, observeer samen en evalueer wat werkt. Gebruik korte nota’s of gedeeld zorgplan.
📋 Met de leerling: Wees helder, positief en betrokken. Geef het kind inspraak in wat helpt.
STICORDI is geen standaardlijst, maar een flexibel denkkader. Het vraagt creativiteit, samenwerking en durf om af te wijken van de standaard. Als leersteuncentrum denken we graag met jullie mee over hoe STICORDI haalbaar en doeltreffend kan worden ingezet in jouw klas.
